V. NARRACJA

• „Lalka" B. Prus

Narrator jest trzecioosobowy, wszechwiedzący, zna psychikę postaci, przedstawia więc myśli bohatera. Wszechwiedza narratora jest jednak ograniczona, gdyż nie zna on losów bohatera, ukryty jest za światem przedstawionym, jego komentarz jest ograniczony. Trzecioosobowa narracja jest prowadzona w mowie pozornie zależnej, np. Wokulski myśli, że ..." - PIERWSZY SPOSÓB NARRACJI. Narrator jest również postacią powieści, obserwatorem subiektywnie przedstawiającym rzeczywistość. Jest także nararcja personalna prowadzona przez postacie, eliminująca trzecioosobowego narratora np. wszyscy bohaterowie oceniają Wokulskiego np. Krzeszowska, Wysocki. Wszystkie te oceny są subiektywne, ale służą obiektywności - DRUGI SPOSÓB NARRACJI.

Narracja świadczy o nowatorstwie i artyzmie powieści.

• „Potop" H. Sienkiewicz

Narrator jest trzecioosobowy, obiektywny, wszechwiedzący - zna myśli bohaterów, historię, dzieje bohaterów, zna tradycje i obyczaje staropolskie i w sposób realistyczny to przedstawia. Celem tego jest ukazanie rzeczywistości historycznej w sposób perfekcyjny.

VI JĘZYK

• „Lalka" B. Prus

Język jest prosty i komunikatywny. Koncepcja jest otwarta, nie posiada jednoznacznego zakończenia, jest możliwość dalszego ciągu losów bohatera. Obok szczegółowych opisów pojawia się interpretacja i ocena.

• „Potop" H. Sienkiewicz

Jest stylizacja archaiczna czyli wprowadzenie do utworu elementów właściwych w mowie określonego środowiska z epok minionych. Są tutaj elementy charakterystyczne dla stylu barokowego. Jest wprowadzenie składni łacińskiej, gdzie orzeczenie jest na końcu zdania; są archaizmy, czyli słowa które wyszły z użycia, np. ciżba, familiant, czeladź, łuczywo, waszmość, hetman. Występują też latynizmy czyli słowa łacińskie odczuwane jako polskie np. kompania, desperacja, wiktoria, a także są typowe słowa łacińskie np. mea culpa, vinibus unitis. Ponadto w utworze jest stylizacja biblijna oraz język szlachecki.

Tak więc myślę, że ów wartości poznawcze oraz program pozytywistyczny ujęty w przedstawionych powyżej powieściach jest godny wszelkiej uwagi, gdyż porusza temat otaczającej rzeczywistości i praw nią rządzących, a także szczerze i wyraziście ukazuje obraz tego, co wartościowe i godne zapamiętania.