III. IDEA UTWORU

• „Lalka" B. Prus

Prus stworzył powieść, przedstawiając w niej różne środowiska społeczne lat siedemdziesiątych, a zarazem powieść o głębokiej perspektywie czasowej sięgającej I połowy XIX wieku. Powieść ukazuje moment cywilizacyjnego przełomu, w którym zmieniły się struktury społeczne i systemy wartości. Prus uważa, że praca stwarza dobra materialne i jest podstawą społecznego dobrobytu, a także, że jest kryterium oceny wartości człowieka.

• „Potop" H. Sienkiewicz

Sienkiewicz napisał powieść historyczną, gdyż w kraju nasilała się germanizacja i rusyfikacja. Represje spadające na Polaków osłabiły ducha narodowego.

„Niech, gdy ciężkie czasy nadejdą, wspomną na nas i nie desperują nigdy, bacząc na to, że masz takowych terminów, z których by sie vinibus unitis przy boskich anxiliach podnieść nie można".

Sienkiewicz zwraca się do następnych pokoleń, by w okresie niepowodzeń Polski, wspomnieli o czasach najazdu szwedzkiego i brali przykład z ówczesnych bohaterów, którzy tak wiernie walczyli o swój kraj, walczyli o Polskę ... Treść „Potopu" poprowadzi ludzi do zwycięstwa, gdyż jak mówił historyk Juliusz Kleiner, jest to przewodnik ruchu niepodległościowego. Ta powieść posiada wielką ideę, ma potężną wartość, a przede wszystkim, ma siłę przemówienie do ludzi.

IV PRACA U PODSTAW I PRACA ORGANICZNA

• „Lalka" B. Prus

Stanisław Wokulski przyczynia się bezpośrednio do tego, że Wysocki dostaje nowego konia, Węgiełek otrzymuje narzędzia, magdalenka dostaje pracę, a brat Wysockiego dostaje przeniesienie z Krakowa do Skierniewic w celu podjęcia tam pracy. Ukazane jest tutaj, że Wokulski chce, aby klasy najniższe społeczeństwa się kształciły, miały pracę i możliwość zarobkowania, by móc spokojnie egzystować w ówczesnym świecie. Wokulski chce, aby ci najbiedniejsi byli jednakowo ważni w społeczeństwie, co arystokracja. Chce pokazać, że są oni potrzebni Polsce i trzeba im pomóc w zdobywaniu wiedzy, propagując tym samym kult pracy.